Een kijkje in iemands hoofd

Kinderen uitleggen dat iemand gestorven is door zelfdoding is een waanzinnig moeilijke opgave. Ze komen met hun vragen, terwijl de waarom-vraag ook voor begeleiders amper te beantwoorden is. Zou het niet verhelderend zijn om even in iemands hoofd te kunnen kijken, wanneer iemand iets doet dat we zo moeilijk kunnen snappen? Met de werkvorm “Een kijkje in iemands hoofd” wordt op een kindvriendelijke manier het onderwerp depressie en zelfdoding begrijpelijker gemaakt.

In het uitstekende handboek over omgaan met rouw in de klas van Karin Genijn, getiteld “Schooltas vol verdriet“, staat een werkvorm beschreven die we -met haar toestemming- hier in een licht aangepaste versie graag delen. Het is immers altijd weer een zoektocht om met de grootste voorzichtigheid kinderen toch eerlijk te informeren, ook als een overlijden van een naaste het gevolg is van zelfdoding.

De beschrijving hieronder is een interpretatie van de werkvorm uit het boek “Schooltas vol verdriet” waarin het idee is uitgewerkt met behulp van bouwblokken.

• Neem een glazen bokaal zoals een vissenkom, snoep- of voorraadpot, liefst met een ronde vorm.
• Vertel dat de bokaal het hoofd van X voorstelt.
• Gebruik maisstopjes (Playmais) om gevoelens uit te beelden en zoek samen met de kinderen naar de gepaste kleuren. Je kan je voor de kleurkeuze laten leiden door de kleuren die in de film Inside Out worden toegeschreven aan de verschillende emoties: geel > blijdschap, rood > woede, blauw > verdriet, groen > walging en paars > angst.
• Vertel dat ieders hoofd vol zit met gedachten: de ene dag zitten er al meer gele bij dan de andere dag. Doe allerlei kleuren maisstopjes in de bokaal.
• “Iemand kan ook een tijdje veel verdriet of boosheid voelen, dat is heel normaal. We hebben ook allemaal manieren om met moeilijke gedachten en gevoelens om te gaan: troost zoeken, knuffelen, sporten, praten,…” Laat kinderen mee zoeken naar manieren om moeilijke gevoelens uit het hoofd te krijgen en laat ze er dan ook stopjes van die kleur uithalen (maak eventueel visueel dat die coping strategie het gevoel echt laat verdwijnen en giet een beetje water over het stukje speelmais, dit lost helemaal op!). Vertel er ook bij dat het perfect mogelijk is dat een bepaald gevoel lang in je hoofd zit. Er is immers ruimte genoeg in de pot.
• Ga nu over tot de moeilijke boodschap: “Soms echter (en dat gebeurt heel weinig) heeft iemand erg veel moeilijke gevoelens en vervelende gedachten, maar daarnaast ook donkere gedachten.” Doe nu donkerkleurige maisstopjes (liefst zwart of grijs) in de bokaal. “Die persoon heeft het gevoel dat geen enkel hulpmiddeltje helpt: praten helpt niet, sporten helpt niet, huilen helpt niet, roepen helpt niet…zelfs geen enkele dokter heeft een pilletje dat helpt. Alle donkere gedachten beginnen dan nog zwaarder te wegen.” Toon dat de donkerkleurige blokken de andere gevoelens afsluiten en de pot helemaal vullen. “Die persoon wordt erg moe van het zoeken naar hulpmiddeltjes of het verstoppen van de donkere gedachten. Héél soms gebeurt het dan dat die persoon niet meer wil leven en liever dood wil. Die persoon kan niet meer goed denken met zo’n vol hoofd vol moeilijke gedachten en zoekt dan als laatste redmiddel naar middeltjes om dood te gaan. Dat is wat er met X gebeurd is.”