Waarom een prentenboek over euthanasie?

Op de vooravond van de aankomst in de boekhandels van “Een warm dekentje” verscheen in de weekendeditie van Het Nieuwsblad een uitgebreid artikel over het verhaal dat de aanleiding was voor het maken van dit prentenboek.

“Een warm dekentje” is opgedragen aan Noémie, dochter van Chantal Bonet. Chantal ging eind 2016 op zoek naar een auteur om een kinderboek over euthanasie te maken en zo haar belofte aan haar dochter na te komen. In het artikel vertelt Chantal hoe onwezenlijk het is om de dood van je kind te plannen en waarom ze op zoek ging naar een kinderboek dat meer inzicht kan geven in euthanasie. Nathalie licht het prentenboek zelf toe…

Chantal moest afscheid nemen van eigen dochter en liet prentenboek maken dat euthanasie uitlegt aan kinderen

“Je agenda nemen om de dood van je kind te plannen. Dat is onwezenlijk”

Ik zie mezelf nog altijd staan in de keuken met een kop koffie. Om 10.30 uur zou de dokter er zijn. Noémie was net naar boven en ik dacht bij mezelf: Chantal, ze gaat het niet doen. In onze slaap­kamer nam ze afscheid van iedereen. De dokter kwam, mijn man en ik ­bleven bij haar. De dokter vroeg tot vier keer toe: Noémie, ben je zeker? Telkens zei ze ja. En dan keek ze ons aan: Mama, papa, ik zie jullie zo graag, maar ik kan niet meer. Vervolgens keek ze naar de dokter en knikte ze: Doe maar. Op het einde zei ze: Mama, mijn pijn is eindelijk aan het weggaan. Ik ben zo moe. Het enige wat je dan kan zeggen, is: Ga maar, schat.”

Chantal Bonets dochter Noémie koos op haar twintigste voor euthanasie. Toen ze tien jaar was, kreeg ze te ­horen dat ze reuma had, dezelfde ­ziekte die ook haar oudere zus Mieke trof. Maar hoewel de medicatie bij Mieke de reuma onder controle houdt, sloeg die bij Noémie niet aan. Jaar na jaar had ze meer fysieke klachten, had ze steeds vaker erbarmelijke nachten door pijn en spasmen en lukte het steeds minder om ontstekingen onder controle te houden. De pijn werd zelfs zo erg, dat ze de laatste twee jaar van haar nog jonge leven ook psychoses kreeg.

“Als dit mijn leven is, hoeft het voor mij niet meer”, zei ze voor het eerst toen ze zestien was. “Maar toen was euthanasie bij minderjarigen nog niet toegestaan”, zegt Chantal. In het ­najaar van 2015 nam de toen negentienjarige Noémie een besluit: euthanasie wegens ondraaglijk fysiek lijden. “Je ziet dat voor een stuk aankomen, maar als gezin sta je daar en denk je even fuck. Je ziet dat de artsen het ook niet meer weten. En als moeder merk je ook wel dat het niet meer gaat, dat ze geen leven meer heeft. Ze wilde net als elke negentienjarige studeren, op kot gaan, uitgaan, naar festivals gaan. Maar dat kon niet. Zelfs naar de cinema gaan lukte niet, want de zetels ­waren niet comfortabel genoeg voor haar.”

Dood inplannen

In september begon Noémie met plannen, begin januari 2016 diende ze haar euthanasieaanvraag in. Op 20 april kreeg ze groen licht. “Het team zei haar dat ze daarom niet verplicht was om de euthanasie effectief uit te voeren. Maar ze zei meteen: Nee, we gaan het plannen. En dan pakt die arts zijn agenda erbij: Ik ga volgende week in congé, maar kijk, is 19 mei

goed voor jou?– Ja, dat is goed.”

“Dan denk je: Echt waar, ik pak hier mijn agenda om de dood van mijn kind te plannen. Dat is zo crazy… En wanneer je buitenkomt, kijkt ze je aan: Gaan we nu een hamburger eten om het te vieren? En dat doe je, omdat je dan een sprankeltje geluk in haar ogen ziet. Dan zeg je: Je bent content hé, kind. – Ja, ik weet nu dat er een einde aan komt.”

Naast Noémie en Mieke heeft Chantal nog twee kinderen, onder wie een zoon. Yves is 23, maar heeft het ­syndroom van Down, waardoor hij soms reageert als een kind. De beslissing van Noémie uitleggen, bleek niet eenvoudig. “Hoe vertel je zoiets? Met een prentenboek, dacht ik, maar eentje specifiek over euthanasie vond ik niet. Noémie vond dat vreemd. Het zou toch makkelijker geweest zijn voor mijn broer, zei ze. Toen heb ik haar beloofd om haar verhaal de wereld in te ­sturen.”

Zelf een prentenboek maken zag Chantal niet zitten, dus ging ze op zoek naar een geschikte auteur. “Cru gezegd moet je aan iemand die Anna Leert Paardrijden schrijft, niet vragen om een boek over euthanasie te maken. Aan de stand van uitgeverij Van ­Halewyck op de Antwerpse boekenbeurs zag ik de boeken van Nathalie Slosse liggen, waaronder Grote Boom Is Ziek (zie kader). Toen dacht ik: als zij zulke kinderboeken kan schrijven, is ze misschien de persoon die ik zoek. Ik deed haar mijn verhaal en na wat bedenktijd stemde ze in om het te doen.”

Een Warm Dekentje is nu klaar, maar voor Yves komt het te laat. “Maar ik wil het hem wel nog voorlezen. Yves snapt wel heel goed wat er gebeurd is, maar tijdsbesef heeft hij bijvoorbeeld niet. Daarom maakten we toen een ­kalender, waarop hij elke dag een ­vakje mocht doorstrepen. Op de dag van de euthanasie stond dan een spuitje getekend.”

Vrede met beslissing

Als ouder afscheid moeten ­nemen van je kind, het is het moeilijkste wat er is. Tussen de aanvraag en de euthanasie zelf zat uiteindelijk vier maanden, maar voorbereid ben je nooit. “Op een bepaald moment moet je het wel loslaten. Je moet jezelf de vraag stellen: Wie ben ik om te zeggen dat ze hier moet blijven? Hoe pijnlijk ook dat je zonder je kind achterblijft.”

Auteur Nathalie Slosse: “Duidelijk zijn over de dood is zo belangrijk voor kinderen”

In Een Warm Dekentje maken we kennis met de poes Muffin en het meisje Sofie, die exact begrijpt wat elke miauw wil zeggen. Tot op een dag de poes ziek wordt en de dokters niet meer kunnen helpen. “Sofie begrijpt het dan ook wanneer Muffin haar zegt dat hij liever dood wil dan dit leven”, zegt auteur Nathalie Slosse (42). “Dus zoeken de mama en Sofie een dokter die Muffin zonder pijn kan laten sterven.”

Toen Chantal Bonet bij de schrijfster aanklopte, wou Slosse er toch even over nadenken. “Ik was niet zeker of ik het kon en durfde om zo’n thema aan te pakken. Maar toen ik dacht aan mijn eigen ervaringen, herinnerde ik me dat we vroeger een konijntje hadden dat euthanasie moest krijgen toen mijn zoontje nog jong was. Op die manier een huisdier verliezen is wel iets waar veel kinderen mee geconfronteerd worden.”

Slosse is niet aan haar proefstuk toe om een moeilijk thema in kindertaal om te zetten. Ze deed het eerder al over kanker in Grote Boom Is Ziek. Net als bij Grote Boom is er ook bij Een Warm Dekentje een katern met activiteiten die je met je kinderen kan doen, zoals fotoboekjes of knutselwerkjes maken. In dat gedeelte heeft de auteur het expliciet over ‘euthanasie’. Maar ook in het verhaal draait ze er niet omheen. “In het verhaal legt de dokter uit hoe dat gaat als het de wens is van Muffin om te sterven. Ze vertelt over twee speciale spuitjes: één om ervoor te zorgen dat Muffin niets meer voelt en ander om het hart te laten stoppen. We wilden woorden als ‘inslapen’ vermijden, want kinderen interpreteren dat letterlijk. Als jij inslapen zegt, denken kinderen aan wat zij doen elke avond: gaan slapen. Met termen als ‘sterven’ en ‘dood’ is niets mis. Duidelijk zijn is zo belangrijk als je het over de dood hebt met kinderen.”